Hacı Bayram-ı Veli Çevresi Belediye Kültür ve Turizm Parkı Projesi (ODTÜ Proje Grubu-1992)
“KENTSEL
DÖNÜŞÜM SEMPOZYUMU”
TMMOB ŞEHİR PLANCILARI ODASI İSTANBUL ŞUBESİ,
MİMAR SİNAN ÜNİVERSİTESİ, İSTANBUL
TEKNİK ÜNİVERSİTESİ, YILDIZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ Şehir ve Bölge Planlama
Bölümleri
İstanbul Büyükşehir Belediyesi, Haliç
Belediyeler Birliği,
11-13 Haziran 2003, İSTANBUL
“KENTLERİMİZİ ÇAĞDAŞ ALTYAPI VE GÖRÜNÜME KAVUŞTURMAK
HEDEFİNDE PLANLAMA, KENT TASARIMI VE PLANCININ ROLÜ”
Doç. Dr. Mehmet TUNÇER [1]
Anahtar
Kelimeler: Kentsel Dönüşüm, Kent Tasarımı, Koruma, Şehir Planlama, Uygulama,
Örgütlenme, Finansman.
BİLDİRİ ÖZETİ :
Bu bildiride, çağdaş, hızlı ve etkin
bir “Kentsel Dönüşüm” oluşturabilmek
amacı ile hazırlanan varsayımlar, aşağıdaki bazı uygulanmış ve uygulanma
aşamasında olan farklı ölçeklerde bazı
kentsel koruma, sağlıklaştırma ve dönüşüm projelerinde irdelenmiş, bu
projelerin hazırlık aşaması, onama aşaması ve uygulanma aşamasındaki sorunlar
ve darboğazlar hazırlanan teorik çerçeve uyarınca test edilmiştir.
Bu çalışmalar;
·
“Ankara Ulus Tarihsel Kent Dokusu Koruma Islah İmar
Planı”,
·
“Konya Tarihi Kent
Merkezi Koruma Amaçlı İmar Planı”,
·
“Balıkesir Kent
Merkezi Yenilemesi Kentsel Tasarım Projesi”,
·
“Bursa Santral Garajı Kentsel Tasarım Projesi”,
dir.
“Kentsel Dönüşüm“ konusu çerçevesinde
yukarıdaki projeler değerlendirilmiş ve “Sürdürülebilir Çağdaş ve Modern
Kentler” oluşturma yönünde görüş ve öneriler geliştirilmeye çalışılmıştır.
I. AMAÇ VE TEORİK
ÇERÇEVE
Bilindiği
gibi, ülkemiz metropoliten kentleri, hızlı nüfus artışı, göç, anarşik olaylar
vb nedenlerden kaynaklanan hızlı ve çarpık kentleşme olgusu ile karşı
karşıyadır. Bu düzensiz, çarpık kentleşme olgusu, plansız ve belirli bir
disiplinden yoksun niteliği arsa spekülasyonu ile birleşince doğal ve kültürel
değerleri giderek yok eden bir nitelik kazanmaktadır. Ayrıca, kentlerimiz altyapıdan yoksun, donatı
eksiklikleri olan yer yer çağdışı bir görünüm arz etmektedir. Bu nedenle
kentlerimizde hızlı, etkin, ekonomik ve uygulanabilir plan ve projeler,
tasarımlar gerçekleştirmek zorundayız.
Bu bildiri’de;
Avrupa Birliği’ne katılım sürecindeki ülkemizde,
kentlerimizi çağdaş altyapı ve görünüme kavuşturmak hedefi doğrultusunda,
“Kentsel Dönüşümü” sağlayacak şehir ve bölge planlaması, kent tasarım süreçleri
açıklanmaya çalışılacak, yerel yönetim uygulamaları ve nitelikleri seçilen
örneklerde özetlenerek sonuçlar çıkarılmaya çalışılacaktır.
“Kentsel Dönüşümü” ; sadece mekansal dönüşüm olarak değil,
mekansal dönüşümün sosyal, kültürel ve ekonomik yapıya etkisi ve bu
süreçlerdeki dönüşüm olarak ele almak gereklidir. Yani; şehrin bir bölgesinde,
bir mekanında gerçekleştirilen dönüşüm kentte, o bölgede, o yaşam çevresinde
yaşayanlarda sosyal-kültürel ve ekonomik bir etki, giderek dönüşüm
yaratacaktır.
Bu olgu doğrultusunda Bildiri’de aşağıdaki varsayımlar
oluşturulmuş ve ele alınacak örneklerde test edilmiştir.
VARSAYIM 1:
Çağdaş ve sürdürülebilir “KENTSEL DÖNÜŞÜM” için öncelikle
bunu hedefleyecek, şehrin gelecekteki niteliğini belirlemeye yönelik, her
şehrin nitelik ve ölçeği ile bağlantılı Bölge, Alt-Bölge, Metropoliten Kent,
Kent Bütünü, Mahalle, Yaşam Çevresi ölçeklerinde (1/100 000-1/50 000 –1/25 000
– 1/5000 – 1/1000 – 1/500 vd) hazırlanacak “STRATEJİK” ve “YAPISAL “
(Strüktürel) çeşitli plan, kent tasarım ve projelerinin (yoksa) hazırlanması
gereklidir.
Var olan plan, tasarım ve projelerin de “koruma,
sürdürülebilirlik ve çağdaşlık” kavramları doğrultusunda yeniden ele alınması
gereklidir. Ayrıca, üst ölçek çerçeve planlarından sonra kentsel tasarım
ölçeklerinde detaylandırılacak “ÖZEL PROJE ALANLARI” ve/veya “KENTSEL TASARIM ALANLARI / KAMU
PROJE ALANLARI” oluşturulmalı ve tasarlanmalıdır.
VARSAYIM 2:
Çağdaş ve sürdürülebilir “KENTSEL DÖNÜŞÜM” için, yukarıdaki
hazırlıklardan sonra bunları gerçekleştirmeye yönelik yasal, yönetsel (idari),
parasal (mali) ve organizasyonel (örgütsel) mekanizmalar geliştirilmelidir.
Kentte koruma/dönüşüm/yenilenme süreçlerini tasarlamak ve gerçekleştirmede
yetkili olan Yerel Yönetimler, kendi bünyelerinde “PLANLAMA, TASARIM VE
UYGULAMA” yı sahiplenecek, yönlendirecek ve denetleyecek etkin, yetkili bir
birim oluşturmalıdır.
VARSAYIM 3:
Çağdaş ve sürdürülebilir “KENTSEL DÖNÜŞÜM” için, yukarıda
anılan plan, kent tasarım ve projeler günümüzde bir çok kentte üretilmektedir.
Bunların uygulanmasına yönelik mekanizmalar, parasal kaynak ve örgüt de
günümüzde merkezi ve yerel yönetimler de bulunmaktadır.
Ancak;
¨
Bu
planlar (Bölge/alt bölge/kent), kentsel tasarım projeleri ve mimari projeler
çağdaş ve sürdürülebilir “KENTSEL DÖNÜŞÜM” ‘ü sağlayacak ölçek ve nitelikte
değildir,
¨
Bunları
gerçekleştirecek yeterli parasal kaynak bulunmamaktadır, bulunsa bile kaynaklar
gereksiz yerlerde kullanılmakta ve israf edilmektedir,
¨
Ayrıca,
planlar çağdaş, sürdürülebilir koruma, sağlıklaştırma, yenileme ve dönüşüm
kavramları, ilkeleri doğrultusunda hazırlanmadığı ve ağırlıklı olarak çok katlı
“İmar” ı, “yıkıp yapmayı” hedeflediği için zaman içinde doğal ve tarihsel çevre
kayıplarına yol açmaktadır,
¨
Merkezi
ve yerel yönetimlerin iç örgütlenme yapılarında, birbirleri ile olan
ilişkilerinde ve işleyişinde çağdaş ve sürdürülebilir “KENTSEL DÖNÜŞÜM” ü
gerçekleştirmeyi engelleyen, geciktiren; gerekli uygulamaların yapılmaması
sonucunu doğuran nitelikler bulunmaktadır,
VARSAYIM 4:
Yukarıda anılan sorun ve darboğazların aşılabilmesi için
“Merkezi ve Yerel Yönetimler” ile “Hukukçu”, “Ekonomist”, “Sosyal Bilimci”,
“Çevreci”, “Plancı”, “Tasarımcı”, “Mimar”, “Peyzaj mimarı”, “Altyapı Mühendisi”
vb tüm ilgili disiplinlerin bir arada, eşgüdüm içinde ve aynı hedef (çağdaş ve
sürdürülebilir “KENTSEL DÖNÜŞÜM”) doğrultusunda çalışmalar yapması
gereklidir. Sivil toplum örgütlerinin de
bu çalışmalara katkıda bulunması, denetleyici ve yönlendirici konumlarını
sürdürmeleri gereklidir.
II. ÖRNEK 1 :
ANKARA ULUS TARİHİ KENT MERKEZİ
Ankara Metropoliten Alan Nazım İmar Planı (1990), Ankara
Ulus Tarihi Kent Dokusu Koruma Islah İmar Planı” ve bu kapsamda hazırlanan dönüşüm ve
çevre düzenleme projeleri ve uygulamaları
(Hacıbayram Camii Çevresi, Bend Deresi Dolmuş Durakları, Suluhan Çevresi
düzenlemeleri vb) bu varsayıma yönelik olarak yeniden irdelenmiştir. 30 yılı
aşkın süren çalışmalara bütüncül, koruma-geliştirme-sağlıklaştırma-dönüşüm ve
kent tasarımı açılarından bakılmaya çalışılmıştır. Örnek olarak “Hacıbayram
Camisi Çevre Düzenlemesi Projesi” incelenmiştir. Bu kapsamda yapılan çalışmalar aşağıdaki
ölçekleri kapsamaktadır;
II.1. ANKARA 1990 METROPOLİTEN ALAN
NAZIM İMAR PLANI VE BUNA BAĞLI HAZIRLANAN KAZIKİÇİ BOSTANLARI YENİ MİA PLANLARI
:
Bu plan
hazırlıklarına 1967 yılında kurulan Nazım Plan Bürosu tarafından başlanmıştır.
“Ulus Tarihi Kent Merkezi” üzerindeki baskıların azaltılabilmesi amacıyla 1990
Nazım Planında daha batıdaki “Kazıkiçi Bostanları” alanına yeni MİA kararı
getirilmiştir (1. VARSAYIMIN DOĞRULANMASI).
1994 yılında açılan “Kazıkiçi Bostanları Yeni Kent Merkezi
Proje Yarışması” ile de bu bölgenin uygulama planları elde edilmiştir (1.
VARSAYIMIN DOĞRULANMASI).
II. 2. GEÇİT DÖNEMİ KORUMA PLANI:
1980 yılına kadar 1957 Nihat Yücel-Raşit Uybadin Planları ve
bunun üzerine 1960 ‘da getirilen “Kat Rejimi Planları” ile Ulus bölgesinde
uygulamalar yapılmaktaydı. Koruma, sağlıklaştırma amaçlı olmayan bu planların
doğal bir sonucu olarak Çankırı Caddesi, Anafartalar Caddesi, Talatpaşa
Bulvarı, Denizciler Caddesi, Hisar Caddesi, Ulucanlar gibi ana arterler
üzerinde 6-8-10 katlı kitle ve gabari olarak tarihsel çevreye aykırı
yapılaşmalar oluşmuştu. İmar planları “Kentsel Tasarım”, “Kamu Proje Alanı”
ve/veya “Özel Proje Alanı” ölçeklerinde herhangi bir öneri getirmemekte, yaya
nitelikli olması gerekli Güvercin Sokak, Çerkeş sokak, Atpazarı, Samanpazarı,
Koyunpazarı, Çıkrıkçılar yokuşu gibi ana arterler ve Hacıbayram, Hükümet
Meydanı gibi kent meydanı niteliği kazanabilecek açık alanlar tanımlanmamıştı.
1979 yılında, Kültür Bakanlığı ile Ankara Belediyesi saptama
ve belgeleme çalışmaları yapmıştır. Bu çalışmada korunması gerekli görülen eski
Ankara Evleri ve anıtsal nitelikteki tek yapılar saptanmış, geçit dönemi
yapılanma koşulları getirilmiş ve hazırlanan “Geçit Dönemi Koruma Geliştirme Planı” onaylanmıştır [2]
(1. VARSAYIMIN
DOĞRULANMASI).
Bu karar ile; Ankara’da I. Derece, II. Derece ve III. Derece
Kentsel ve Arkeolojik Sit Alan Sınırları, Tarihi Ticari Bölge ve Etkileme Geçiş
Alanları belirlenmiş, yaklaşık 150 Hektarlık geniş bir alanda, imar planları
uygulamasının durdurulması ve tarihi kent dokusunu koruyacak şekilde koruma
amaçlı imar planlarının yapılması öngörülmüştür .
Böylece Ankara‘ da, büyük bir kısmı Ulus‘ taki Merkezi İş
Alanlarında (MİA) olmak üzere, doğuda Cebeci‘ ye kadar uzanan, güneyde
Hacettepe ile sınırlanan, batıda Atatürk Kültür Merkezi ve Gençlik Parkı ile
bütünleşen geniş bir alanda 1957 Planı ile Kat Rejimi Planlarının uygulaması
durdurulmuştur (1. VARSAYIMIN DOĞRULANMASI).
Yönlendirici bir makro planın olmayışı, Ulus MİA çevresinde
sit alanı olarak belirlenen kesimlerde, sit alanı daraltılması, sit alanından
çıkarılma, tescilden düşülme vb. Kurul Kararları alarak cadde üzerlerinde çok
katlı yapılaşmaların sürmesi gibi sonuçlara yol açmıştır. Rant beklentisi
yapıların bakımsız bırakılmalarına, terk edilmelerine, yakılarak yok
edilmelerine ve bu alanların çöküntü alanı niteliği kazanmasına neden olmuştur (3.
VARSAYIMIN DOĞRULANMASI).
II. 3. ULUS TARİHİ KENT MERKEZİ
KORUMA-ISLAH İMAR PLANI :
1986
yılında açılan Ulus tarihi Kent Merkezi Düzenleme yarışması sonucu hazırlanan
“Ulus Koruma-Islah İmar Planı” 1/5000 ve 1/1000 Ölçeklerde hazırlanmıştır (1.
VARSAYIMIN DOĞRULANMASI).
II.4. KAMU PROJE ALANLARI : ÖRNEK :
HACIBAYRAM CAMİSİ VE ÇEVRESİ :
Bu
kesim, “I. Derece Kentsel Sit Alanı”
olarak belirlenmiştir. Ankara Şehri İmar Müdürlüğü‘ nün (AŞİM) 1983 yılında
başlattığı “Ankara Tarihi Kent Dokusu
Koruma Geliştirme ve Planlama Çalışmaları” içinde, geniş bir çevreyi
kapsaması ve Ankara’ nın Jansen’ den bu yana ilk onaylı Koruma İmar Planı
olması nedeniyle özel bir önem taşımaktadır.
“Hacı Bayram II. Çevre Koruma İmar
Planı ve Uygulama Koşulları” Ankara’ nın ilk koruma amaçlı imar planı olarak
onaylanmıştır.
Bu
çalışma, yerel yönetim tarafından
oluşturulan “Kentsel Sit Alanları Koruma Grubu / Ankara Tarihi Alanlar Koruma
Grubu” ve ODTÜ tarafından hazırlanmıştır. Yerel
Yönetimler içinde sürekli dönüşüm, koruma, sağlıklaştırma, yenileme amaçlı
projeler üreten birimlerin oluşturulması uygulamaların devamlılığı,
koordinasyonu ve takibi açısından önem taşımaktadır (2. VARSAYIMIN
DOĞRULANMASI).
Hacı
Bayram Camii ve Ogüst Mabedi’ nin bulunduğu, 1989 yılı öncesi otopark ve dolmuş
durağı olarak kullanılan meydan ile yolu içeren kısmın 1/ 500 Ölçekli Çevre
Düzenleme Projeleri 1986 yılında açılan
“Ulus Tarihi Kent Merkezi Çevre
Düzenleme Yarışması” sonucunda elde edilmiştir.
Kamu
Proje Alanları içinde kentsel tasarım, peyzaj ve kent mobilyasına kadar giden
ölçeklerde hazırlanan “Hacıbayram Camisi Çevre Düzenleme Projesi” Ulus Projesi
kapsamında hazırlanan, pek çok kez yeniden çizilen ve tartışılan önemli bir
uygulama projesidir. Bu çalışmayı da
içinde şehir ve bölge plancısı, mimar, peyzaj mimarı, altyapı uzmanı ve
restorasyon uzmanı mimar, sanat tarihçisinden
oluşan ve ODTÜ bünyesinde oluşturulan sürekli bir planlama ve
projelendirme ekibi gerçekleştirmiştir (4. VARSAYIMIN
DOĞRULANMASI).
Hacıbayram’da batılı bir anlamda kent meydanı arayışı
içinde; Augustus tapınağı kalıntıları ile birlikte bir arada yaşayan
Hacıbayram-ı Veli Cami ve Türbesinin eski kent içindeki topografik önemi, kent
kültüründeki çok önemli etkileri ve damgaları, bölgenin ulaşım ve dolaşım
kanallarındaki toplayıcı etkisi, dinsel işlevlerin kentsel bellekteki
yerlerinin fiziksel ve anlamsal açıdan korunması, bu meydanın tasarımına yön
veren unsurlar olarak belirmiştir [3].
PLAN 1. HACIBAYRAM
CAMİSİ ÇEVRE DÜZENLEME PROJESİ
Yerel yönetimin ayırdığı parasal kaynaklar karşılaşılan
mahkeme, kazının durdurulması vb sorunlar nedeniyle bir süre kullanılamamıştır.
Büyükşehir Belediyesi, Altındağ Belediyesi ve Kültür Bakanlığı arasındaki yetki
kargaşası, zaman zaman politik çekişme ve sürtüşmeler projenin uygulanması
sürecini doğrudan etkilemiş ve uygulamayı geciktirmiştir (3.
VARSAYIMIN DOĞRULANMASI).
Boyutlandırma, ölçek, küçük iklim yaratma, sürpriz oluşturma
niteliklerinin, Ankara gibi bir bozkır şehrinde mimarın yeşil doku kullanımı
yönlendirebilmesi gerekir. Bu tür çevrelerin “tarihi kent merkezlerinin
sağlıklılaştırılması” , “hemşehrilik bilincinin” pekiştirilmesi, “tarihsel
değerlere ve kolektif kentsel belleğe” destek olması ve “anı noktalarının”
korunması açısından her türlü olumlu süreci, ön hazırlığı ezen çok, olumsuz ve
giderilmesi zor bir olası etkisi vardır. Amacımız, tarihi alanlarda kentsel
tasarım uygulamalarının birbirine deneyim aktarması ve giderek iyileştirilmesi
olmalıdır. Kentsel dönüşüm bu tür “Kentsel Projelerle” gerçekleştirilecek ve
ülke kentlerini çağdaş nitelikler kazandıracak şekilde, aktif planlama,
projelendirme ve uygulama yöntemleri ile ele alınmalıdır.
Hacı Bayram Projesi, yalnızca bir mekan düzenlemesi olarak
ele alınmamıştır. Burada yaşamakta olan insanlar, burayla ilgili tüm kararlara
bir mekanizma çerçevesinde katılmışlardır. Bu alanda yaratılan değerin nasıl
paylaşılacağına ilişkin bir mekanizma, “Hacı
Bayram Karar Kurulu” denilen bir örgütlenme oluşturulmuştur. Proje‘ nin
uygulanmasında, Ankara Büyük Şehir Belediyesi “Proje Demokrasisi” adı verilen bir sistem uygulamaya koymuştur (2.-3.
ve 4. VARSAYIMLARIN DOĞRULANMASI).
Hacı Bayram Projesi ile ilgili olarak alınan her türlü
karar, mekan düzenlemesinde, kaynakların kullanılmasına kadar, mutlaka o
projenin muhatabı olan insanların da katıldığı bir kurul tarafından alınmış ve
bu kurulun gözetimi ve denetiminde uygulanmıştır .
Oluşturulan “Hacı
Bayram Karar Kurulu” nda yer alan kişi ve kuruluşlar şunlardır[4]:
YÖNETİM:
Ankara Büyük Şehir Belediye Başkanı
Altındağ Belediye Başkanı
SEKRETERYA:
· İmar Dairesi Başkanlığı
1. Özel
Kişi ve Kuruluşlar İle Sivil Toplum Örgütlerinin Temsilcileri:
-Mülk
sahipleri,
-Esnaf
derneklerinin temsilcileri,
-Dini
işlerle ilgili kuruluşların temsilcileri,
-Kiracıları
temsil eden kişiler,
(4. VARSAYIMIN
DOĞRULANMASI)
II. Büyük
Şehir Belediyesi temsilcileri:
-Emlak
Dairesi Başkanı, -Fen İşleri Dairesi
Başkanı,
-Hukuk, -Maliye, -İstimlak Müdürlükleri.
(2. VARSAYIMIN
DOĞRULANMASI)
Projelerin hazırlanması ve uygulanması, İmar, Fen İşleri,
Emlak ve Hukuk Dairesi arasında yatay koordinasyon gerektirmektedir. Belediye'
nin örgütlenmesi ise dikey bir örgütlenmedir.
Hacı Bayram Projesi ile ilgili olarak, Kamu Kurumları yani
Kültür Bakanlığı ile Ankara Büyük Şehir Belediyesi mahkemelik olmuştur.
Uygulama esnasında denetimsiz kazı yapıldığı için Belediye mahkemeye
verilmiştir. Bütün bunlara rağmen uygulama sürmüş ve 1993 yılında
tamamlanmıştır.
1983 yılında başlayan çevre düzenleme çalışmalarının 1993
yılında tamamlandığı görülmektedir. 10 yılı aşkın süren bu süreç izlendiğinde
kamunun etkin olarak kentsel koruma/dönüşüm amaçlı proje ve uygulama
yapmasındaki sıkıntılar görülmektedir.
Bu sorunlar şu şekilde özetlenebilir:
1-Yerel Yönetimlerin teknik ve parasal açıdan yetersiz
olması, bilgi ve
deneyim birikiminin
bulunmaması,
2-Yerel Yönetimlerin kendileri ve merkezi yönetimle olan
ilişkilerinde
iletişim ve
eşgüdüm eksikleri, bürokratik engeller,
3-Yerel Yönetimin uygulama alanında yaşayan halkın planlama
ve
uygulamaya olumlu
katkı ve katılımlarını sağlamda yaşadığı zorluklar
ve yetersizlikler,
4-Yasal ve yönetsel çerçevede bulunan yetki kargaşası . (3.
VARSAYIMIN DOĞRULANMASI).
III. ÖRNEK 2 : KONYA TARİHİ KENT MERKEZİ
III. 1. KONYA NAZIM PLANI ve PLANLAMA ÇALIŞMALARI İÇİNDE TARİHİ KENT
MERKEZİ
1940'lı yıllarda hali hazır haritaları hazırlanan Konya
Şehri'nin, 1944 yılında ilk imar planı yaptırılmıştır. 1964 yılında İller Bankası tarafından açılan
planlama yarışmasıyla elde edilen Nazım ve Uygulama İmar Planlarında şehrin
Konya-Ankara aksı doğrultusunda gelişmesi öngörülmektedir
1967
Konya Nazım Planında Alaeddin Tepesi ile Mevlana arasının yayalaştırılması ve
Arasta kesiminin korunmasına yönelik kararlar bulunmaktadır (1.
VARSAYIMIN DOĞRULANMASI).
Konya Nazım İmar Planı kararları ve Tarihi Kent Merkezine
etkileri aşağıda özetlenmiştir:
. Kent tarihi bir
çekirdek üzerine kurulmuş olup, ticari ve sosyal donatılara bağlı olarak radyal ve düzensiz bir şekilde gelişmektedir,
. Kent merkezinde dar sokaklar üzerinde yüksek
yapılanmaların başlaması, güneşsiz ve
sağlıksız mekanların artma eğiliminde olduğunu ortaya koymaktadır,
. Kent merkezi çevre
yerleşmelere hizmet sunabilmekten uzaktır,
. Otogar ve geleneksel merkezi bağlayan ve batı-doğu
yönündeki insan akımının doğal bir sonucu olarak, gelişeceği varsayılan yeni
bir merkez ve bu merkez çevresinde yoğun yapılanma öngörülmüştür,
. Alaeddin tepesi
ile, Mevlana Külliyesi aksı, yaya trafiğine ayrılmış, bu aksa paralel
olarak, kuzeyinde ve güneyinde açılması öngörülen iki adet
toplayıcı yol ile bir merkez ringi oluşturulması öngörülmüştür. Bu ring,
ışınsal gelişen şehrin, çevresinden geleneksel
merkeze daha kolay ulaşımı sağlayacaktır, ancak bu ring yeterli
genişlikte değildir,
. Tarihi Kent
Merkezi'ni çevreleyen yollar geliştirilerek, merkez çevresinde ikinci bir ring
oluşturulmuş, böylece bir anlamda, birinci ring ile ikinci ring arasındaki
bölge, kent gelişme kuramına uygun, merkez için bir geçiş (gelişme) alanı
olarak düşünülmüştür [5]
Konya Şehri Merkezi İş Alanlarını, şehrin idare merkezi
olarak gelişen Alaeddin tepesi ve
çevresi oluşturmaktadır. Tarihi kent
merkezinin yoğunlaştığı Türbe mahallesi, şehrin doğusunda dış kaleden, Bab-ı
Aksaray (Aksaray Kapısı) 'dan geçilerek erişilen bir kesimdir. Alaeddin tepesi
ile Türbe mahallesi arasında, en hareketli trafik arteri bulunmakta, 1964 planında yaya ağırlıklı bir promenad olarak
öngörülen bu arter günümüze kadar uygulanamamıştır (3. VARSAYIMIN
DOĞRULANMASI).
Bu aksa paralel olarak, kuzeyinde ve güneyinde açılması
öngörülen iki adet toplayıcı yol ile klasik bir merkez ringi oluşturulması
planda yer almıştır. Bu ring ışınsal gelişen şehrin, çevresinden geleneksel
merkeze daha kolay ulaşımı sağlayacaktır. Ancak bu yolların bir kısmı
açılabilmiş, henüz yaya aksı oluşturulamamıştır.
İmar planı ile 3-4 katlı imar izni verilmesi, şehrin daha
yüksek rant oluşan yörelerine oranla bu bölgede, uzun zaman, çok büyük ölçekli
yapılanma talepleri oluşmasına engel olmuştur.
Buna karşılık , bu alanların geleneksel ticaret merkezinin
hemen yanında olması ve turistik potansiyel, yöreye olan ilginin de canlı
kalmasını sağlamıştır. Mevcut ana
arterin yaya ağırlıklı düzenlenmesi için, açılan iki yeni kuzey arteri, türbe
mahallesinden geçip, şehrin doğusunda yer alan konut alanlarını tarihi ticaret
merkezine, oradan da Nalçacı yeni merkezine bağlanmaktadır.
Türbe mahallesi batısında; Tarihi Ticaret Merkezi, kuzeyinde, doğu ve güneyinde
geleneksel kent dokusu yer almaktadır.
Güneyde yer alan "Üçler Mezarlığı" ndan Mevlana
Külliyesi ve alt alanı ayıran Aksaray Yolu, imar planında trafiğe kapatılmış
olmasına rağmen, bu karar da bugüne kadar gerçekleşememiştir (3. VARSAYIMIN
DOĞRULANMASI).
Son yıllara kadar konut alanı olarak kullanılan alan, MİA
çeperinde yer aldığı için turistik ticaret,
günlük ticaret, konaklama ve
küçük imalat alanlarına dönüşmeye, yer yer de depolama vb kullanımlarla çöküntü
alanı haline dönüşmeye başlamıştır.
Geleneksel konut dokusu üzerinde bir-iki katlı eski Konya
evleri yıkılmakta, aynı sokak üzerinde 4-6 katlı yapılar yapılarak yoğunluk
aşırı arttırılmakta ve eski kent dokusuna aykırı bir yapılaşma düzeni
oluşmaktadır.
1965 yılı İmar Planında, plancının sorun olarak belirttiği
Kent Merkezinde yüksek ve sağlıksız yapılanma sonucu eski kentte, bir-iki katlı
ve dar zeminde az yer işgal eden eski Konya Evleri yıkılarak yoğunluk
arttırılmakta, zemin % 80-90 oranlarında doldurularak, servis ve otoparktan
yoksun kent parçaları üretilmektedir (3.
VARSAYIMIN DOĞRULANMASI).
Geleneksel merkezde, bir yandan mevcut yol dokusu, bazı
trafiğe açıp-kapama ve tek yön kararları dışında aynen korunurken, arttırılan
kat yükseklikleri ile, Konya'nın tarihi çehresine önemli kayıplar getirmiştir (3.
VARSAYIMIN DOĞRULANMASI).
Konya'da yürürlükte
bulunan imar planı; korunması gerekli anıtsal ve sivil mimarlık örneği kültür
varlıkları bakımından duyarlı ve korumayı gerçekleştirmeye yönelik olarak
hazırlanmamıştır (1.
VARSAYIMIN DOĞRULANMASI).
Tescilli yapıların yoğun olduğu sokaklarda yol
genişletmeleri getirilmiş veya tescilli yapıların üzerinden yol geçirilmiştir.
İmar planının uygulanması sırasında
belediyeler bu konuları tek tek Koruma Kurulu'na getirmekte, kurul da
her bir konuya ayrı ayrı çözümler üretmeye çalışmaktadır. Bütüncül olmayan bu
yaklaşım ise tarihi kent dokusunu zedelemekte, geriye dönüşü olanaksız
kayıplara neden olmaktadır. (3. VARSAYIMIN DOĞRULANMASI).
Geleneksel Konya Kent Merkezi içinde yapılan büyük
operasyonlar ile Mevlana Çarşısı, Kadınlar Pazarı, Şeyh Kamil Merkez Çarşısı, Rampalı Çarşı,
Saray Çarşısı, Sungur Çarşısı gibi kitle, gabari ve mimari bakımdan
geleneksel doku ile uyumsuz, büyük ölçülerde yapılar yapı adalarının tümünü bazen
bir iki adayı birleştirerek kaplayan büyük yapılar oluşturulmuştur
(3. VARSAYIMIN DOĞRULANMASI).
Ferah Çarşısı, Vakıf Çarşısı İşhanı, Altın Çarşı gibi projeler de çevreye gabari
bakımından nisbeten uyumlu yapılardır. Hazırlanmakta olan bir başka proje de Eski
Buğday Pazarı'nın yenilenmesi ve büyük bir kapalı çarşı kompleksine
dönüştürülmesine yöneliktir.
Bütün bu uygulamalar geleneksel merkezin tarihi dokusunu
bozmakta, yoğunlaşan ticari eylemler ulaşım sorununun oluşmasına neden
olmaktadır (1. VARSAYIMIN DOĞRULANMASI).
III.2. TARİHİ KENT MERKEZİ KORUMA
PLANLAMASI ÇALIŞMALARI
Kentsel Sit Alanı içinde saptama ve belgeleme çalışmaları da
1982 yılında yapılmış ve kentsel, arkeolojik sit alan sınırları belirlenmiştir.
Ancak aradan 14 yıl geçtikten sonra 1996 yılında ilk koruma planlaması
çalışmaları yapılabilmiştir (2. VARSAYIMIN DOĞRULANMASI).
Konya Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu'nun
01.05.1995 gün ve 2255 sayılı kararında tarihi kent merkezi'nin bütüncül olarak
ele alınarak bir koruma-geliştirme-düzenleme projesinin yapılması gerekliliği
vurgulanmıştır. Buna bağlı olarak 1996 yılında Konya Büyükşehir Belediyesi 33
hektarlık alanda “KORUMA Amaçlı İmar Planı” hazırlatmıştır[6].
Piri
Mehmed Paşa Külliyesi ile Nakıpoğlu Camii Çevresindeki Koruma Planlarının
hazırlanması ve arkasında da "Konya Tarihi Kent Merkezi Koruma Amaçlı İmar
Planı"”nın hazırlanması ile kent
merkezi iş alanlarındaki dönüşüm hızlanmıştır (1. VARSAYIMIN
DOĞRULANMASI).
Tarihi
Kent Merkezi Koruma Planı içeriğine bakıldığında 10 Özel Proje Alanı bulunduğu
görülmektedir [7].
Bunlar :
·
Özel Proje Alanı I :
Aziziye Camii Çevre Düzenlemesi,
·
Özel Proje Alanı 2 :
Kapu Camii Çevre Düzenlemesi,
·
Özel Proje Alanı 3 :
Hükümet Meydanı Düzenlemesi,
·
Özel Proje Alanı 4 : Şerafeddin Camii Yeraltı Otoparkı Ve Kent
Meydanı Düzenlemesi,
·
Özel Proje Alanı 5 : PTT Önü Yeraltı Otoparkı Ve Kent Meydanı Düzenlemesi,
·
Özel Proje Alanı 6
: İplikçi Camii Çevre Düzenlemesi
Ve Yeraltı Otoparkı
·
Özel Proje Alanı 7 : Mahkeme Hamamı Ve Şerafeddin Camii Çevre
Düzenlemesi
·
Özel Proje Alanı 8 :
Mevlana Külliyesi Ve Selimiye Camii Meydan Ve Çevre Düzenlemesi
·
Özel Proje Alanı 9 : Karatay Külliyesi Çevre Düzenlemesi
·
Özel Proje Alanı 10 :
Geleneksel Çarşı (Arasta) Kesimi Koruma ve Geliştirme Projesi,
Olarak tanımlanmaktadır.
III. 3. KENTSEL
TASARIM PROJE VE UYGULAMALARI : ÖRNEKLER
Şerafeddin Camii, Mahkeme Hamamı, İplikçi Camii,
PTT, Hacıhasan Camii ve Hükümet Konağı
ve Ziraat Bankası gibi kullanımların ve geleneksel çarşı kesiminin
yayalaştırılması, bir kent meydanına dönüşümü, günümüzdeki ve gelecekteki
otopark gereksiniminin karşılanması, “Mevlana
Promenadı” nın gerçekleşmesini sağlamaya yönelik olarak bu kesimde (ÖPA 4,
5 ve 7), kentsel tasarım projesi hazırlanmış ve yeraltı otoparkı projelendirilmiştir
(1. VARSAYIMIN DOĞRULANMASI).
Bu otoparkın üzeri, hükümet
meydanı ile ilişkileri kurularak “KENT
MEYDANI / KÜLTÜR MEYDANI VE KENT PARKI” olarak düzenlenmiştir. Bu
park/meydan aynı zamanda raylı sistemin durak noktası olarak kullanılacaktır.
Bu kesim tüm açık alanlar birlikte ele alınarak 1/1000, 500 ve 1/200 ölçekli
meydan düzenleme projeleri yapılmıştır. Uygulamaya yönelik peyzaj ögeleri ile
kent mobilyası elemanları tip projeleri hazırlanmıştır (1.
VARSAYIMIN DOĞRULANMASI) .
PLAN 2.
KONYA KENT MEYDANI DÜZENLEME PROJESİ (Tasarım: Mehmet Tunçer / UTTA Ltd.)
Projelerin hazırlanma
aşamasında Konya Büyük Şehir Belediyesi ile birlikte çalışılacak ve
ekonomik/uygulanması kolay çözümler üretildiği planlama raporunda
belirtilmektedir.
“Konya Tarihi Kent Merkezi Koruma Amaçlı İmar Planı” (1/5000 ve 1/1000) ve bu kapsamda
hazırlanan dönüşüm ve çevre düzenleme projeleri ve uygulamaları (Hükümet Meydanı ve Kayalıpark Düzenlemesi,
Arasta Kesimi Düzenlemesi) (1/500, 1/200 ve uygulama detayları) MİA’nın
korunması, geliştirilmesi ve dönüşümünde önemli bir etmen olmuştur.
Bu kesim de Büyükşehir Belediyesi tarafından 2000-2001-2002
yıllarında uygulanmıştır. Belediye bu projeler için sürekli olarak bir teknik
başkan yardımcısını görevlendirmiş ve imar müdürlüğünde sürekli bir şehir plancısını
bu konu ile ilgili olarak görevlendirmiştir
(2. VARSAYIMIN DOĞRULANMASI).
Piri
Mehmed Paşa Koruma İmar Planı kapsamında Mevlana
Külliyesi güneyinde, tarihsel doku ile ölçek, taban alanı ve gabari bakımdan
uyumsuz olan Mevlana Çarşısı karşısında yeni, çağdaş bir hanlar bölgesi
tasarlanmıştır. Bu kesim mimari
projeleri Karatay Belediyesi tarafından hazırlanarak uygulanmıştır. Bu plan
kapsamında, yeni tescil kararları verilmiş, onarım ve yeni yapılaşma koşulları
belirlenmiştir. Alanın kent merkezi ile bütünleşmesi, Mevlana Külliyesi ile
bağlantılı ve turizm ağırlıklı olarak
yeniden düzenlenmesi öngörülmüştür. Uygulamaya yönelik olarak paket proje
alanları oluşturulmuştur (1. VARSAYIMIN DOĞRULANMASI).
Koruma Planı içeriğine bakıldığında 7 Özel Proje Alanı
bulunduğu görülmektedir [8].
Bunlar :
·
Özel Proje Alanı 1 : Piri Mehmed Paşa
Camii ve Siyavuş Sultan Türbesi Çevre Düzenlemesi,
·
Özel Proje Alanı 2 : Hacı Ali Ağa Han,
Eski Borsa Binası ve Tüfekçi Han Restorasyon Projesi,
·
Özel Proje Alanı 3 : Kavşak ve Meydan
Düzenlemesi,
·
Özel Proje Alanı 4 : Karatay Belediyesi
Kültür Merkezi (Konya Evi Müzesi ve Sosyal Kültürel Tesis Projesi),
·
Özel Proje Alanı 5 : Selçuk Meydanı
Düzenlemesi,
·
Özel Proje Alanı 6 : Kentsel Koruma ve
Yenileme Projesi,
·
Özel Proje Alanı 7 : Pansiyon ve
Turistik Tesis Alanı.
Olarak tanımlanmaktadır.
Kültür
Bakanlığı ile Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Mimarlık Fakültesi,
"Mevlana Külliyesi Çevre Düzenleme Projesi" kapsamı
içerisinde; Külliye'nin yakın çevresini içeren "Mevlana Külliyesi Mevzii
Koruma İmar Planı" nı hazırlamıştır (1. VARSAYIMIN
DOĞRULANMASI).
Bu çalışmada; Mevlana
Külliyesi'nin yakın çevresi ile ilgili bazı acil kararlar alınmış, Konya
KTVK Kurulu tarafından "Koruma Alanı" olarak belirlenen sınırlar
içinde koruma amaçlı bir plan üretilmiştir [9] (1.
VARSAYIMIN DOĞRULANMASI).
Proje sınırları, Şehit Nazım Bey Caddesi, He-Be Çelebi
Sokak, Aksaray Caddesi, Hacı Veyis Camii'ni içerecek şekilde Hacı Veyis Sokak,
Kışla Yolu Caddesi, Türkmen Sokak, Topraklık Caddesi ve Durak Fakih Caddesinden
geçecek şekilde belirlenmiştir.
Proje amacı; "Konya'nın
en önemli tarihi ve dini merkezi olma niteliğine sahip Mevlana Külliyesi
çevresindeki tarihi dokunun korunması, güncel sorunların çözümü, alanın Mevlana
Külliyesi ve yeni yapılacak olan Mevlana Kültür Merkezi Projesi ile ilgili
konum özelliklerinin değerlendirilerek buna ilişkin planlama kararlarının
üretilmesi" olarak belirtilmektedir.
Bu koruma planında da, şehir plancısı, mimar, peyzaj mimarı,
sanat tarihçisi ve restorasyon uzmanı mimar görev yapmıştır. Ayrıca röleve
projelerinde fotogrametri uzmanları ve öğrenciler çalışmıştır (4. VARSAYIMIN DOĞRULANMASI).
Mevlana Külliyesi'nin, kuzeydoğu, doğu ve güneydoğusu
Külliyenin varlığı ile çelişmektedir. Şehrin kuzeye doğru geliştirilmesi
tarihsel doku açısından olumlu sonuçlar vermemiş, meydana gelen kısıtlı kentsel
dönüşümler sağlıklı ve canlı bir çevre yaratamamıştır.
Daha sonra bu dönüşümü hızlandırmak ve düzenlemek amacıyla
ana yollar boyunca getirilen kat arttırımları ile fiziksel ölçekteki blok
önerileri, yatırımlar bu yöne kaymadığı için başarılı olamamıştır.
Alaeddin-Mevlana yaya yolunu destekleyen kuşak yollardan
kuzeydeki, doku nedeniyle tümüyle açılamamış, daha sonra ilan edilen sit alanı
nedeniyle belirli bir noktada durmuştur. Bu Proje bağlamında bu yol yeniden ele
alınmış ve koruma alanını en az zedeleyecek biçimde düzenlenmiştir. Konya’da
henüz kentsel tasarım ağırlıklı ele alınmamış kesimler ile sit alanı dışında
ancak Koruma Planı bulunmayan eski Konya dokusu özellikleri taşıyan kesimler
bulunmaktadır. Bu kesimlerin de bir an önce Koruma ağırlıklı planlanması ve
özel kesimlerinin kentsel tasarım projelerinin hazırlanarak uygulamaya
konulması gereklidir. Büyükşehir Belediyesi ile Karatay ve Meram Belediyeleri
işbirliği içinde bu projeleri hazırlamalı ve uygulamalıdır.
IV. ÖRNEK 3:
BALIKESİR KENT MERKEZİ
Balıkesir Belediyesi; kent merkezinde yer alan “Otobüs Terminali” ve “Küçük Sanayi Sitesini” kent dışına
taşımaktadır. Bu kullanımlardan boşalacak alanlar için 1997-1998 yıllarında “Balıkesir Otogarı ve Yakın Çevresi Kentsel
Yenileme ve Dönüşüm Projesi” hazırlanmıştır [10] (1.
VARSAYIMIN DOĞRULANMASI).
Planlama alanı yaklaşık 17 hektarı kapsamakta ve
Balıkesir merkezinin en prestijli kesiminde yer almaktadır. Planlama alanı,
İstanbul-İzmir devlet karayolu ile Ankara-İzmir demiryolu istasyonu
kuzey-doğusunda yer almaktadır.
Ancak, Akıncılar Mahallesini içeren bu Kent Merkezi Yenileme
Projesi’nin;
a. Korunması gerekli tescilli yapıları
korumadığı, ayrıca mevcut yapılar ile, yeni ada formlarının uymaması planın
hayata geçme süresini geciktireceği,
b. Mevcutta bulunan yeni ve yüksek katlı
binalar ile, yeni plana göre imar adalarının dışında kaldığından planın
uygulanması sürecini arttıracağı,
c. Mevcut ada bazında parsellere
bakıldığında, mevcut parsellerin ebatlarının küçük olması ve hissedarlarının
çok olması nedeniyle, imar planına göre yapılaşmada bu hissedarların anlaşıp
imar planına göre yapı yapmaları zaman sorunu ortaya çıkartıp, bu alanda bir
hareketlilik sağlamayıp, eski şekilde atıl bir vaziyette kalmasına neden
olabileceği,
Belirtilerek proje bu defa “Balıkesir Kent Merkezi Yenilemesi, Uygulama İmar Planı ve Kentsel
Tasarım Projesi” başlığı altında yeniden ele alınmış ve dönüşüm ve
yenilemenin hızlandırılması amacıyla gerekli revizyonlar yapılmıştır (1.
VARSAYIMIN DOĞRULANMASI).
Mevcut plana göre yapılabilecek uygulama çalışması,
mevcuttaki kat mülkiyeti kurulmuş olan çok katlı yapılarda uygulama sırasında
sorunlar çıkabileceğinden mevcut 1/1000
ölçekli Akıncılar Mahallesi Kent Merkezi Yenileme Projesi’nin ve 1/500 ölçekli
detay planlarının iptal edilerek yeni revizyon imar planı yapılmasına karar
verilmiştir [11].
Bu çalışmanın, kentsel yenilenme ve dönüşümü gerçekleştirmeye yönelik olarak
yasal, yönetsel, parasal ve organizasyonel mekanizmalar içermesi gerektiği
belirlenmiştir (2.
VARSAYIMIN DOĞRULANMASI).
PLAN 3. BALIKESİR
KENT MERKEZİ YENİLEME PROJESİ (MAKET)
IV.1.
AKINCILAR BÖLGESİ SEKTÖREL DURUM ANALİZİ
Proje alanında 1996 yılında yapılan saptama çalışmalarında o
dönemde hakim kullanım biçimini, başta ulaşım olmak üzere küçük sanayi ve
ticari kullanımlar oluşturmaktaydı. Arazi kullanımında en büyük pay % 57.70 ile
yollar, % 10.78 ile küçük sanayi, % 9.98 ile ticaret ve % 5.89 ile terminal
kullanımlarına aitti [12] .
1996 öncesinde uygulanan İmar Planı, planlama alanında
ticaret ağırlıklı kullanımların gelişmesini öngörmüştür. Onaylı İmar Planı’ nda
planlama alanının % 47.36’ sı yollara, % 34.06’ sı ticari kullanımlara
ayrılmıştır. Bu durumda, Onaylı İmar Planı ile mevcutta ağırlıklı olan küçük
sanayi kullanımının ticarete kayacağı görülmektedir.
1996 Uygulama İmar Planı’ nda planlama alanının büyük bir
kısmı, 41.26 oranı ile, hizmet sektörüne (ticaret ve iş merkezleri)
ayrılmıştır. Bunun yanında planlama alanında yaya yolu, meydan ve yeşil alan
düzenlemelerine önem verilmiştir. Bu kullanımların Planlama Alanı’ na oranı %
15.53’ tür. Diğer kullanımlar ise toplamda aldıkları % 5.34 oranı ile kültürel
tesisler ve % 4.05 ile konaklama tesisleridir .
IV.2.
ALANDA YAPILAN ANKET ÇALIŞMALARI SONUÇLARI
Bu çalışmalar, Balıkesir Kent Merkezi’nde dönüşüm ve
yenilemeye yönelik sonuçlar içerdiğinden özetlenerek aşağıya alınmıştır.
III.2.1. MÜLKİYET DURUMU ve YAPI
YENİLEME EĞİLİMLERİ
Sorgulama Föyü sonuçlarına göre; %29’luk dilimin kiracı
statüsünde, % 71’ lik dilimin ise mülk sahibi statüsünde olduğu görülmüştür.
Yapıların yenilenmesi sürecinde bölge halkının sergileyeceği
tutum incelendiğinde, bu dönüşümün %43 Bireysel, %32 Komşularla Birlikte, % 14
Müteahhit ile ve % 11 Kooperatif ve Belediye öncülüğünde örgütlü bir biçimde
olacağı sonucuna ulaşılmıştır.
III.2.2. YAPILARDA TADİLAT YAPMA
EĞİLİMLERİ ve YENİLEME DURUMUNDA KAT YÜKSEKLİĞİ TALEPLERİ
Anket uygulaması yapılan bölge halkının % 60’lık bölümü
yapıların yıkılarak, % 35’lik bölümü ise
onarmak suretiyle yenilenmesi yönünde görüş belirtmişlerdir. Geriye kalan
%5’lik bölüm ise, yapılarında değişiklik yapmayı düşünmemektedirler.
Dönüşüm süreci sonunda yıkıp yenileme istemi halindeki kat
talebine yönelik olarak, %71’lik kesim 3
kat ve % 29’luk kesim ise 4 kat talebinde bulunmuştur. 4 kattan fazlası
için talep olmamıştır. Üst katlar
ticaret yapılması için uygun görülmemektedir.
III.2.3. KULLANIM TERCİHLERİ ve
YENİLEME HALİNDE TERCİH EDİLEN KESİM
Yenilenme halinde bölge halkının %28’lik bölümü ticari
kullanım, , % 6’lık bölümü İnşaat malzemeleri/ giyim, %11’lik bölümü küçük
sanatlar/ sanayi, % 6’lık bölümü show room kullanımı, geriye kalan % 49’luk
dilim ise Sanayi kullanımının devam etmesi yolunda görüş belirtmişlerdir.
Yenileme durumunda bölge halkının %85’lik bölümünün zemin
katta, %5’lik bölümünün ise üst katlarda oturmak istediği görülmüştür.
III.2.4. SATMA VEYA KİRALAMA EĞİLİMLERİ
Balıkesir Kent Merkezi Kentsel Yenileme Projesi Sorgulama
Föyü sonuçlarına göre, mülk sahiplerinin % 25’lik bölümünün mülkünü satmayı,
%10’luk bölümünün mülkünü kiralamayı düşündüğü görülmüştür. Geriye kalan %
65’lik kesim ise mülkünü kiralamayı veya satmayı düşünmemektedir [13].
Proje’de sözleşme gereği; Şehir ve Bölge Plancısı, Mimar,
Altyapı Mühendisi görev yapmış, kentsel tasarım projelerinin peyzaj
çalışmalarında bir peyzaj mimarından, kentsel dış mekan ögeleri tasarımında da
bir endüstri ürünleri tasarımcısından destek alınmıştır (4.
VARSAYIMIN DOĞRULANMASI).
Projede diğer örneklerde görüldüğü gibi özel proje alanları
ya da kamu proje alanları tanımlanmamış, proje alt uygulama alanlarına ve kendi
içinde özelliği, bütünlüğü bulunan alanlara ayrılmıştır.
A Bölgesi :
Yenilenmenin en önemli varlığı ve özel bir potansiyel
alandır. Yaklaşık 40-50 yıl önce bir vakıf arazisinin değerlendirilmesi
bağlamında örgütlü olarak yapılaşmıştır. Bir anlamda, toplu toprak / özel imar parseli dağıtımıyla
oluşmuştur. Buradan çıkarak, toprak varlığı /sahipliliği olarak değerlendirilir
ise (yapı olarak değil) bir “İmar
Uygulaması Görmemiş Alanlar” olarak
tanımlanabilir. Bu temel özelliği ile de; GELİŞME\DEĞİŞME ve YENİ
PLANLAMA ‘nın en önemli POTANSİYEL ALANIDIR. Bu
kesim kolaylaştırıcı uygulama olanağı varolan yüksek olan bir potansiyel
alandır. KENTSEL YENİLEME/DÖNÜŞÜM bu alandan başlanmalıdır. Özendirilerek
(Ekonomik /Prestije yönelik) gelişmenin
nüvesi olabilir
B Bölgesi:
Kent merkezinde yer alan özellikle zemin üstü konutların;
zaman içinde büro ve benzeri iş yerleri olarak dönüşüme uğrayacakları düşünülmektedir. Geçiş dönemi ‘nde; Merkezi İş Alanları ile
Yeşil Şerit arasındaki konut kesiminin özel
konumları nedeniyle gelişmede
özel bir araç olarak kullanılabilir.
C Bölgesi:
Kuşkusuz kararlılık taşıyan
Otogar Dönüşüm Projesi; Kamu
yönetimi ve Yerel Yönetimin alandaki yenilemede en önemli potansiyel, özendirici, kışkırtıcı, ve İVME
KAZANDIRICI bir konumdadır.
·
Kervansaray
Oteli, ön ve arka kısmındaki doğa / ağaç örtüsü açısından zenginleştirilmiş
çevresi,
·
Bugün
istasyon yalnız bir trafik kavşağı gibi hizmet gören İstasyon Önü
Alanlar/İstasyon Meydanı,
·
Otogar
çevresindeki diğer belediye ve kamu mülkleri ve kullanışları, arsa/alanları ile
birlikte hem konum hem de işlevsellikleri açısından göreceli bir öneme
sahiptir.
Bu projenin, bundan sonra alt ölçekte (1/500, 1/200 ve
detaylar) tanımlanan kentsel tasarım projelerinin hazırlanması ve uygulanması
gerekli görülmektedir. Kentsel yenileme ve dönüşümün gerekli ölçek ve
düzeylerde gerçekleşebilmesi için bu gerekli görülmektedir. Daha önce 1997
yılında “Halk Meclisi” toplantıları yapılmış ve proje halka sunulmuştu. Bu defa projenin hayata geçmesi ve
uygulanmasında sorunlarla karşılaşılmaması için yeniden sivil toplum
kuruluşları ile halkın katılımını sağlayacak süreçler oluşturulması gereklidir (4.
VARSAYIMIN GERÇEKLEŞMESİ ve DOĞRULANMASI İÇİN
GEREKLİDİR)
Ayrıca Balıkesir Belediyesi’nin Kent Merkezi Yenileme
Projesi’nin uygulanmasını takip etmek, halkın katılımını sağlamak, kentsel
tasarım projelerini hazırlayarak uygulamak amacı ile bir birim oluşturması
gereklidir. (1. ve 2. VARSAYIMIN DOĞRULANMASI İÇİN
GEREKLİDİR).
V. ÖRNEK 4 : BURSA
SANTRAL GARAJ VE YAKIN ÇEVRESİ KENTSEL TASARIM PROJESİ
V.1. KAPSAM
Bursa, Santral Garaj ve Yakın Çevresi
Kentsel Tasarım Planlaması, eski terminal binası ve yakın çevresinin
dönüşümünü, yenilenmesini ve Bursa Şehri için çağdaş bir kent mekanı haline
getirilmesini amaçlamaktadır. Proje’den alanın Kent bütünü ile bağlantılarını,
ilişkilerini ve makro ilişkilerini içeren üst ölçekli (1/25 000, 1/5000,
şemalar) planlama çalışmaları hazırlanmıştır.
Daha sonra bir önceki aşamada
tartışılıp geliştirilmesi kararlaştırılmış bulunan seçenek,
ayrıntılandırılmıştır [14] (1.
VARSAYIMIN DOĞRULANMASI).
Bu aşamada; “Bir önceki aşamada
geliştirilen alternatiflerden tercih edileni, 1/1000 ölçekli çalışmasında
ayrıntıya indirilmiştir. Bu ölçekteki çalışmalarda yapılanmaya ilişkin tüm
öneriler, gerekirse seçenekli kullanımlar da dahil olmak üzere belirlenmiş, her
bir kullanımın yapı nizamı ve yoğunlukları kütle etütleri yapılmıştır (1.
VARSAYIMIN DOĞRULANMASI).
· Ulaşım ve Arazi kullanma bütünlüğü bu
aşamada ayrıntıya indirilmiştir. Bu kapsamda;
· Bursa Hafif Raylı Sisteminin bu kesimde
yer alacak transfer istasyonunun giriş-çıkış kapılarının konumu, mevcut projeye
göre test edilmiş ve öneriler geliştirilmiş,
· Kent içi karayolu sistemi; kavşak,
gabari durak yerleri ve otopark düzenlemelerini saptayacak ve ölçüler vermek
kaydı ile tasarlanmıştır.
· Planlama Alanının altyapı durumu
incenmiş, öneri kullanımlarla mevcut ve öneri altyapı projeleri arasındaki talep
ve yeterlilik düzeyini araştırılmış, altyapı iyileştirilmesi için öneriler
geliştirilmiştir (1. Ve 2. VARSAYIMIN DOĞRULANMASI).
V.2. YÖNTEM
Santral Garaj ve Yakın Çevresi Kentsel
Tasarım Projesi’nin, Tasarım Öncesine ilişkin ilk iki aşamadaki analitik
çalışmaların ardından tasarım ağırlıklı aşamasında izlenen yöntem, tasarım
ilkelerinin hem olabilirlik hem de işlevsellik açısından ortaya konulması
olmuştur.
Planlama ve tasarım süreci
incelendiğinde tasarım ağırlıklı ve ayrıntılı raporlar hazırlandığı, özellikle
Uygulama Plan Ölçeğinde Tasarımın arazi kullanım bütçesinin mevcut arazi
kullanımı ile, Tercih Edilen Seçeneğin öngörüleri ile ve onaylı imar planı
arazı kullanım önerileri ile karşılaştırıldığı görülmektedir. Seçeneklerin
olabilirliğini ve yapılabilirliğini ortaya koyacak bir yaklaşım sergilenmiştir.
Bu yaklaşımla proje alanı içinde
ortalama kat alanı kat sayısının belirlenmesi, şehircilik ilkeleri açısından
yapı yoğunluğunun kabul edilebilir bir değer olup olmadığı tartışılmıştır.
Ardından üçüncü boyut, yürürlükteki imar planı ilişkiler açısından incelenmiş;
ve kamusal kullanım alanları, özel kullanışlı alanlar, özel proje alanları alt
başlıkları altında değerlendirilmiştir.
Ayrıntılandırma ile tasarımın, proje
üzerinde okunamayan özellikleri ile, tasarımı yönlendiren kabulleri, tasarımın
esnekliklerini, çevre ile uyumunu, ortaya koymuştur. Ayrıca tasarımın
uygulanabilirliğini sağlamak üzere, bazı hukuksal yaklaşımlara yer verilmiştir (1.
ve 2. VARSAYIMIN DOĞRULANMASI).
V.3. Üçüncü Boyut - TasarIm
Santral Garaj ve Çevresi’nin
tasarımında üçüncü boyut, mekansal düzenlemeleri kapsar. Bu boyut, simgesel
özellikleri ile, dokusal nitelikleri ile, çevresel etkilişimi ile kendini
gösterir. Bu olguların bir bütün olarak ele alınması, tasarımın başarısını,
alanın kentle bütünleşmesini sağlar. Alan, kentsel kimliğin önemli bir ögesi
haline gelir [15].
Kent kimliğinin oluşumunda toplumsal
etkileşimin rolü büyüktür. Çünkü kent kimliği sadece fiziksel ve doğal ögelerle
tanımlanamaz. Kimliği oluşturan bir başka ve önemli öge, kentsel yaşamdır.
Kentsel Yaşam, farklı kent parçalarında farklı biçimlerde kendini gösterir.
Yavaş büyüyen ya da büyümeyen kentlerde
kimlik, kendiliğinden korunur. Ancak, yaşam her zaman geçmişin yinelenerek
sürmesi anlamına da gelmez.
Değişimler, yeni tanımlar yapmayı
gerektirir. Yeni tanımlar, tasarımla yapılabilir. Fiziksel çevrenin tasarımı
ile kimlik oluşturulabilir.
Bu bakımdan, Santral Garaj ve
Çevresi’nin tasarımı, değişim sürecinde alanın yeniden tanımlanması demektir.
Çalışmanın hedeflerinden birisi de budur. Bir başka anlatımla, alana kimlik
kazandırmaktadır. Bu süreçte araç olarak:
· Bursa’nın kimliğini vurgulayacak bir
tasarım dili,
· Alan içi imgeler,
· Bursa ile kurulacak simgesel ilişkiler,
kullanılabilir.
Bu araçlar, kentsel tasarımın
araçlarıdır. Kentsel tasarım, kentsel sürekliliği ön plana almaya çalışan bir
tasarım ürünüdür. Bursa’da nitelikli bir merkez gelişmesini sağlamak, nitelikli
bir tasarımla oluşabilir. Nitelikli bir tasarım, kent merkezinin diğer
kesimleri ile yatırım için yarışabilecek bir iş alanı yaratmak sonucuna
ulaşmalıdır. Böyle bir sonuç, kullanıcının benimseyeceği, kentsel yaşamda her
zaman rastlanan / rastlanabilecek talep farklılaşmasına uyum gösterebilecek bir
sonuç olmalıdır.
PLAN
4. BURSA SANTRAL GARAJI VE YAKIN ÇEVRESİ DÜZENLEME PROJESİ (REVİZYON)
Öte yandan, odak noktaları, vistalar,
su ögeleri, iç ve dış mekan ilişkileri ile zenginleştirilmiş ortak kullanım
alanları, yüzyıllarca denenmiş, esnek bir yapılaşma biçimi, tasarımda
kullanıcının benimseyebileceği bir yaklaşım olarak akla gelmektedir. Bütün
bunlar, bu kent parçası içinde, herhangi bir nedenle bulunacak olan bir
kimsenin “Ben Bursa’dayım” duygusunu pekiştirici olmalıdır.
Ancak çalışma süreci içinde plancı,
kendini mimarın yerine koymadan, onun yaratıcı gücünü sınırlandırmayacak bir
rol üstlenmelidir. Mimar da kent plancının, teknik, sosyal ve ekonomik
gerekçelerle ve kamu yararını gözeterek geliştirdiği ilkeleri, kendi disiplinin
ayak bağı olarak görmemeli; bu sınırlar içinde, sınırsız bir özgürlüğe sahip
olduğunun bilinci ile disiplinler arası bir çalışma ortamının başarılı örneğini
ortaya koymalıdır (4. VARSAYIMIN DOĞRULANMASI)
Bütün bu açıklamalar, seçeneğin mekan
boyutundaki özelliklerini genel çizgileri ile ortaya koymak amacına yöneliktir.
Seçeneğin üstlendiği işlevleri ve bu işlevlerin yer seçiminden sonraki
biçimlenişini tanımlamak gerekirse öncelikle seçeneğin “farklı kullanımların
karışımı” olması nedeniyle işlev farklılığının, yapılaşmada da farklılaşmaya
neden olacağını söylemek gerekir.
Mekanda farklı işlevlere hizmet verecek
farklı yapı türlerinin kompozisyonu, genel olarak kentsel tasarım açısından,
yaratılması söz konusu olan vista, imge, yüzey vb. dış mekanlar açısından
güçlükler taşır. Ancak bu güçlüklerin aşılması konunun bütüncül olarak ele
alınması ile bir ölçüde aşılacaktır.
Burada aşılması en güç konu, alanın tek
elden yapılaşmasına olanak bulunmamasıdır. Çünkü Santral Garaj Alanı bir yana
bırakılırsa farklı ve oldukça küçük parçalara bölünmüş bulunan mülkiyet deseni,
birlikte hareket etmeye zorlamayı hemen hemen olanaksızlaştırmaktadır. Bu
engeli aşmak için özendirici imar hükümleri oluşturulmuştur.
Proje açıklama raporunda “Belediye’nin mülkiyet açısından egemen
olduğu Santral Garaj alanı ve bu alanı çevreleyen yol ve meydanlara ilişkin
üçüncü boyut (kentsel tasarım) tüm ayrıntıları ile programlanabilir ve
projelendirilebilir” olduğu vurgulanmaktadır. Ancak diğer alanlardaki gelişme, zamana
dayalı ve gelişme sürecinin gereği olan olası farklılıklara sahne olacağından,
ancak kentsel tasarım ilkeleri açısından yönlendirilebilir.
Rapor’da “Santral Garaj alanı ve alanı çevreleyen yol ve meydanların dışındaki
alanlar için sadece gabari, yaya + trafik yolları, otoparklar, kentsel
mobilyaların türü (belki yerleri), açık alan düzenlemelerine ilişkin ilkeler
(kaplama cinsi, altyapının türü ve açık alan düzenlemeleri ile ilişkileri,
altyapı düzenlemeleri ile üstyapı arasındaki bağlantı noktaları, rögarlar, PTT
kutuları vb.) şema ve krokilerle açıklanabilir. Bunun ötesinde, alanın tümüne
ilişkin bir uygulama projesinin hazırlanması gerçekçi olmaktan uzak bir çaba
olur[16]”.
denilerek bir anlamda etaplama yapılmakta ve gelecekte hazırlanacak daha
kapsamlı tasarımlara işaret edilmektedir.
Proje’de üçüncü boyut ile ilgili
olarak ilkesel düzeyde verilebilecek
kararlar bütüncül olmaları açısından önem sunmaktadırlar. Bu yaklaşımın ikinci
önemli tarafı, geleneksel planlama ile elde edilebilecek bir kent mekanı
yerine, türlü açılardan ele alınmış esnek, geliştirilebilir, kimlikli bir kent
mekanının kente kazandırılmasına yardımcı olabilecek bir sürece olanak
vermesidir.
V.4. ÖZEL PROJE ALANLARI
Proje alanı içinde konumu, büyüklüğü ve
mülkiyeti açısından özellikler gösteren ve Nazım Plan’da da “Özel Proje Alanı”
olarak tanımlanmış bulunan Santral Garaj yukarıda sıralanan özellikleri
nedeniyle ayrıca değerlendirilmiştir.
Bu alan eşit ve yaklaşık olarak
Belediye ve Emekli Sandığı’nın mülkiyetindedir. Bu nedenle proje alanı içinde
tek elden tasarlanması ve yapımı söz konusu olan en önemli alandır. Bu özelliği
ile, yakın çevresi için de tasarım, yapım, işletme vb. açılardan belirleyici
olacaktır.
Alan bütününde, belirli yaklaşma
sınırları içinde yapılacak olan tasarımda, yapının önemli bir bölümü doğal
zemin kotları altında tasarlanmıştır. Üst katlarda ise KAKS Min 1.0, Max. 2.0
olmak üzere, iki noktada, noktasal olarak yükselme öngörülmüş ve bu yükselmeler
çevresinde yaygın zemin katlar oluşturularak, önceki bölümlerde sıralanan
niteliklerde yapı grupları tasarlanmıştır.
Bu alana ilişkin kesin projelerin
hazırlanması sırasında çevrede karşılanamayan kimi yapı hakları
taşınabilecektir. Kamulaştırmanın bedel ve sürecinin yaratabileceği
olumsuzlukları ortadan kaldırmak üzere kullanılabilecek olan bu yöntem;
projenin uygulaması sırasında ortaya çıkabilecek darboğazları aşmak üzere
kullanılabilecek ve gerekirse plan, proje değişikliği ile yaşama
geçirilebilecek bir yöntemdir.
Proje daha sonra yeniden ele alınmış ve revize edilmiştir.
Ancak bu revizyonda projenin hem nitelik olarak hem de kamusal alan bakımından
kayıpları bulunduğu söylenmelidir. Bu proje de, zaman içinde, tüm süreçleri ile
daha detaylı olarak incelenmesi gerekli bir proje niteliğindedir.
VI. SONUÇLAR VE
ÖNERİLER :
Bu çalışmada; başta sunulan “Varsayım” ların
incelenen örnekler bazında test edilmesi, doğrulanmasına ya da gelecekteki
durumuna yönelik belirlemeler yapılmıştır. Bu Varsayımların oluşturulması ve
teorik çerçevenin kurulmasında da “Kentsel Dönüşüm” kavramına ve uygulanmasına
uygun örnekler seçilmeye çalışılmıştır.
Doğal olarak “Dönüşüm” kavramı, beraberinde “Koruma”,
“Sağlıklaştırma” ve “Yenilenme” kavramlarını / olgularını da getirmekte ve
bazen ağırlıklı olarak birini, bazen ikisini, bazen de tümünü birden
içermektedir.
4 ayrı kent merkezini (Ankara, Konya, Balıkesir ve Bursa)
ele alan kentsel koruma, yenileme, sağlıklaştırma ve dönüşüm içeren projelerin,
kendi içlerinde özellikleri bulunduğu gibi, birbirleri ile benzerlikleri ve
aykırılıkları da doğal olarak bulunmaktadır.
Bunlardan; Ankara ve Konya tarihsel/geleneksel kent
merkezleri uzun yıllar ihmal edildikten ve koruma niteliği olmayan klasik imar
planları ile neredeyse yok edilme sürecine getirildikten sonra “Koruma Amaçlı”
olarak yeniden ele alınmışlardır.
Birbirleri ile benzerlikleri, Koruma Planlarının (1/5000 ve
1/1000) kentle ilişkiler kuran, ilkeler getiren, alt proje alanlarını
tanımlayan birer “Çerçeve Plan” niteliği taşımalarıdır. Ankara’da 100
hektarlık, Konya’da 33 hektarlık bir MİA parçası planlanmış ve “Kentsel Tasarım
Proje Alanları” ya da “Özel Proje Alanları” ile alt ölçekte (1/500, 1/200,
…1/1) planlanması ve projelendirilmesi gerekli alanlar tanımlanmıştır. Politik
sahiplenme sonucu bu alanlardan seçilenler -Ankara’da Hacıbayram, Bendderesi,
İtfaiye Meydanı vd., Konya’da Mevlana
Çevresi, Hükümet Meydanı, Arasta Kesimi ve Piri Mehmed Paşa kesimi vd.,- detaylandırılarak projelendirilmiş ve bir
bölümü uygulanmıştır.
Kentsel Tasarım projelerinin hazırlanmasında ve
uygulanmasında;
·
Farklı
disiplinlerin bir araya gelerek plan ve projeleri hazırladığı,
·
Bu
projeleri yakından izleyen, ihale eden ve yönlendiren Yerel Yönetimler içinde
oluşturulan özel birimlerin bulunduğu, yada üst düzey yetkili kişilerin
görevlendirildiği,
·
Kentsel
tasarım plan ve projelerinin finansmanının Yerel Yönetimlerce ayrılarak plan ve
projeler tamamlanır tamamlanmaz uygulamaya sokulduğu,
·
Ancak,
kurumlara arası sorunların (Kültür Bakanlığı- Büyükşehir-İlçe belediyesi) ya da
şahısların Yerel Yönetimleri mahkemeye vermeleri gibi sorunların uygulama
sürecini geciktirdiği,
İzlenmiştir.
Balıkesir ve Bursa örnekleri ise yukarıdaki örneklerden bir
derece farklılık göstermektedir. Öncelikle bu alanlar tarihsel nitelik
taşımakla birlikte geçmişi çok gerilere gitmeyen ve Cumhuriyet döneminde
yapılaşmış alanlardır. Planlama ve projelendirme aşamaları da, Ankara ve Konya
örnekleri kadar gerilere gitmemektedir ve oldukça günceldir. Ancak, gene de üst
ölçekli (1/2500, 1/5000) planlama çalışmaları ile 1/1000 ölçekli planlama ve
kentsel tasarım çalışmaları tamamlanmış örneklerdir. Hatta Bursa Santral Garaj
örneğinin 1/500 ölçekli kentsel tasarım projeleri de hazırlanmıştır. Balıkesir
Kent Merkezi Yenileme Projesinin ise bir iki noktasında sadece ilke düzeyinde
detayları bulunmaktadır. Bu iki örnek önceki ikisine göre henüz gelişme
aşamasındadır. Belki de diğer örneklerden edinebilecekleri deneyim birikimi ve
çıkarabilecekleri dersler bulunmaktadır.
Bunlar ;
·
Alanların
kentsel tasarım ölçeklerinde özel proje alanları/kamusal proje alanlarının
tasarlanması gereklidir,
·
Bu
tasarımın disiplinler arası ve parasal, örgütsel çerçeveyi gözeten çalışmalar
olması düşünülmelidir,
·
Ayrıca
yerel yönetimler içinde planlama, projelendirme ve uygulamayı yönlendiren ve
denetleyen etkin, yetkili bir birimin kurulması önem taşımaktadır.
Kentsel koruma, sağlıklaştırma, yenileme ve dönüşümün hızlı,
etkin olması ve çağdaş kent mekanlarına ulaşmanın kolay bir süreç olmadığı
gözlenmektedir. Örneklerin birinde 10 yılı aşkın bir süreç (Ankara-Hacıbayram),
diğerinde 5-6 yıllık bir süreç (Konya-Hükümet Meydanı) yaşanmıştır.
Plancının, tasarımcının ve tasarım ekiplerinin rolü bu
noktada sürecin kısaltılmasında ve etkin bir uygulama yapılmasında önem
kazanmaktadır. Yerel Yönetimlerin sürekli olarak belirli konularda çalışan
(koruma, sağlıklaştırma, yenileme, dönüşüm vd), konularına yoğunlaşan ve
uzmanlaşmış ekiplere gereksinimi olduğu muhakkaktır. Yerel yönetimler içinde
belki de doğrudan Belediye Başkanına veya teknik Başkan Yardımcısına bağlı
etkin, yetkili ve donanımlı “Koruma”,
“Kentsel Tasarım”, “Dönüşüm”, “Sağlıklaştırma-Yenileme” birimlerine gereksinim
bulunmaktadır.
Özel sektörün, planlama, kentsel tasarım ve danışmanlık
firmalarının yerel yönetimlerle içiçe, yanyana kamusal bir görev anlayışı ile
çalışması, üniversitelerin ilgili birimleri ile yerel yönetimlerin doğrudan bağlantılı
görev yapmalarının etkin yöntemleri bulunmalıdır. Her Yerel Seçim döneminde
Yerel Yönetimlerin uzun yıllar beraber çalıştığı firmalar ve danışmanların
sözleşmelerinin iptal edilerek yerine şehri tanımayan, bilmeyen yenilerinin
getirilmesi, hem zaman kaybı, hem de emek ve parasal kayıp demektir. Sonuç
olarak; yerel yönetimlerin kentlerde çağdaş ve sürdürülebilir kentsel dönüşüm
projeleri hazırlaması ve uygulamaları sürecinde, yukarıda test edilen
Varsayımların her kente yaygınlaştırılabilecek sonuçlar verdiğini gözönünde
bulundurarak geleceğe yönelik kentsel dönüşüm örnekleri üzerinde çalışmaları
kentlerimize yaşanabilir, çağdaş ve sürdürülebilir mekanlar kazandıracaktır.
KAYNAKLAR
ALKAN,
A., 1994, “Konya Tarihi Kentin Planlama
Sorunları”, Konya.
Balıkesir Belediye
Meclisi’nin 21.09.1998 tarih ve 98/19 No’lu Kararı.
Balıkesir Belediye
Meclisi’nin 20/101999 Tarih ve 364 Sayılı Kararı.
CENGİZKAN, A.,
TUNÇER, M., 1996, 4-5 Nisan: IV. Kentsel Tasarım ve Uygulamalar
Sempozyumu, “Tarihi Kent Merkezlerinde Kentsel Yenileme Ve Yenileşme, Ulus Tarihsel
Kent Merkezi Planlaması Kapsamında Hacı Bayram Camii Çevre Düzenleme Projesi”,
Mimar Sinan Üniversitesi, İstanbul,
Gayri Menkul Eski
Eserler ve Anıtlar Yüksek Kurulu‘ nun 12 . 4 . 1980 gün ve A - 2167 Sayılı
Kararı.
Konya Büyükşehir
Belediyesi, Ekim 1996, “Konya Tarihi Kent
Merkezi Koruma Amaçlı İmar Planı”, Araştırma Raporu, UTTA Planlama,
Projelendirme ve Danışmanlık Ltd.Şti.
Konya Büyükşehir
Belediyesi, Ocak 1997, “Konya Tarihi Kent
Merkezi Koruma Amaçlı İmar Planı”, Planlama Raporu, UTTA Planlama,
Projelendirme ve Danışmanlık Ltd. Şti.
Konya Karatay
Belediyesi, Ocak 1996, “Piri Mehmed Paşa Külliyesi Çevresi Koruma
Amaçlı İmar Planı”, Plan Açıklama Raporu, UTTA Planlama, Projelendirme ve
Danışmanlık Ltd. Şti.
“Konya Mevlana Külliyesi Çevresi Mevzii
Koruma İmar Planı Raporu”, ODTÜ, Ank. 1993.
TÜRKOĞLU, K.,
TUNÇER, M., “Balıkesir Kent Merkezi,
(Otogar Ve Yakın Çevresi) Kentsel
Yenileme Ve Kentsel Değişim Projesi
(Revizyon) Araştırma Ve Değerlendirme Raporu”,Temmuz 2002, UTTA
Planlama, Projelendirme, Danışmanlık Ltd. Şti. Şti.
TUNÇER, M., Aralık
2000, “Tarihsel Çevre Koruma Politikaları : Ankara”, Kültür Bakanlığı
Yayınları 2520, Kültür Eserleri Dizisi : 281.
UZEL, A., TÜRKOĞLU, K., TUNÇER, M., ATİK, S., Bursa
Büyükşehir Belediyesi, Nazım Plan Büro
Başkanlığı,Santral
Garaj Ve Yakın Çevresi Kentsel Tasarım Planlaması, Analiz ve Gelişme Raporu, Eylül 1996, UTTA Planlama, Projelendirme &
Danışmanlık Ltd.
UZEL, A., TÜRKOĞLU, K., TUNÇER, M., ATİK, S., Bursa
Büyükşehir Belediyesi, Nazım Plan Büro
Başkanlığı,Santral
Garaj Ve Yakın Çevresi Kentsel Tasarım Planlaması, Seçenek Geliştirilmesi-Kentsel Tasarımı Raporu, Nisan 1997, UTTA Planlama,
Projelendirme & Danışmanlık Ltd.
UZEL, A., TÜRKOĞLU, K., TUNÇER, M., ATİK, S., Bursa Büyükşehir Belediyesi, Nazım Plan Büro Başkanlığı,Santral
Garaj Ve Yakın Çevresi Kentsel Tasarım Planlaması,Uygulama Öncelikleri, Yatırım
ve Satış Programı, Örgütlenme Modeli,
UTTA Planlama, Projelendirme & Danışmanlık Ltd. Haziran 1998.
[1] Şehir ve Bölge Yük. Plancısı (ODTÜ),
Kamu Yönetimi ve Siyaset Bilim Doktoru (AÜ-SBF), Gazi Üniv., Şehir ve Bölge
Planlama Bölümü ve Ankara Üniv., Kamu Yönetimi ve Siyaset ABD ve Sosyal
Bilimler Çevre ABD Öğretim Görevlisi (Ders Saat Ücretli).
[2] G.E.E.A.Y.K.‘ nun 12 . 4 . 1980 gün ve
A - 2167 Sayılı Kararı.
[3] CENGİZKAN, A., TUNÇER, M., 1996, 4-5
Nisan : IV. Kentsel Tasarım ve
Uygulamalar Sempozyumu, “TARİHİ KENT
MERKEZLERİNDE KENTSEL YENİLEME VE YENİLEŞME, ULUS TARİHSEL KENT MERKEZİ
PLANLAMASI KAPSAMINDA HACI BAYRAM CAMİİ ÇEVRE DÜZENLEME PROJESİ”, Mimar Sinan
Üniversitesi, İstanbul,
[4] TUNÇER, M., Aralık 2000, “TARİHSEL ÇEVRE KORUMA POLİTİKALARI :
ANKARA”, Kültür Bakanlığı Yayınları 2520, Kültür Eserleri Dizisi : 281.
[5] ALKAN, A., 1994, “Konya Tarihi Kentin
Planlama Sorunları”, Konya, 93-95.
[6] Konya Büyükşehir Belediyesi, Ekim
1996, “Konya Tarihi Kent Merkezi Koruma Amaçlı İmar Planı”, Araştırma Raporu,
UTTA Planlama, Projelendirme ve Danışmanlık Ltd.Şti.
[7]
Konya Büyükşehir Belediyesi, Ocak 1997,
“Konya Tarihi Kent Merkezi Koruma Amaçlı İmar Planı”, Planlama Raporu, UTTA
Planlama, Projelendirme ve Danışmanlık Ltd.Şti., S. 28-32.
[8] Konya Karatay Belediyesi, Ocak
1996, “Piri Mehmed Paşa Külliyesi
Çevresi Koruma Amaçlı İmar Planı”, Plan Açıklama Raporu, UTTA Planlama,
Projelendirme ve Danışmanlık Ltd.Şti., S.21-24.
[9] “Konya Mevlana Külliyesi Çevresi Mevzii
Koruma İmar Planı Raporu”, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Mimarlık
Fak. Proje Grubu, Ank. 1993, s.5.
[10] UTTA Planlama, Projelendirme ve
Danışmanlık Ltd. Şti. tarafından hazırlanmış ve Belediye Meclisi’nin 21.09.1998
tarih ve 98/19 No’lu Kararı ile onaylanmıştır.
[11] Balıkesir Belediye Meclisi’nin
20/101999 Tarih ve 364 Sayılı Kararı.
[12] TÜRKOĞLU, K., TUNÇER, M., Balıkesir Kent Merkezi, (Otogar Ve Yakın Çevresi)
Kentsel Yenileme Ve Kentsel Değişim
Projesi (Revizyon) Araştırma Ve
Değerlendirme Raporu,Temmuz 2002, UTTA Planlama, Projelendirme, Danışmanlık
Ltd. Şti.
[13] TÜRKOĞLU, K.,
TUNÇER, M., 2002, y.a.g.e.
[14] Bursa
Büyükşehir Belediyesi, Nazım Plan
Büro Başkanlığı,SANTRAL GARAJI VE YAKIN ÇEVRESİ KENTSEL TASARIM
PLANLAMASI, Analiz ve Gelişme Raporu (eylül 1996), Seçenek Geliştirilmesi-Kentsel Tasarımı Raporu(Nisan 1997), UTTA
Planlama, Projelendirme & Danışmanlık Ltd.
[15] UZEL, A., Bursa Büyükşehir
Belediyesi, Nazım Plan Büro Başkanlığı,SANTRAL GARAJI VE YAKIN ÇEVRESİ KENTSEL TASARIM PLANLAMASI,
Analiz ve Gelişme Raporu (eylül 1996), Seçenek
Geliştirilmesi-Kentsel Tasarımı Raporu(Nisan 1997), UTTA Planlama,
Projelendirme & Danışmanlık Ltd.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder